Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar Ders Notları

 Yerel Yönetimlerde Stratejik Planlama Ünite 3

Strateji ; Önceden belirlenen bir amaca ulaşmak için izlenen yol anlamına gelir.

Stratejik Yönetim

Stratejik yönetim; stratejik planların hazırlanması, uygulanması ve kontrol edilmesi faaliyetlerini kapsayan bir süreçtir. Stratejik planların hazırlanması yeterli değildir. Önemli olan planların uygulanması ve plandaki amaçlara ulaşma durumunun izlenmesi ve değerlendirilmesidir. Stratejik planların başarılı biçimde uygulanmasında gerekli kaynakların ve örgütsel faktörlerin bulunması oldukça önemlidir.

“Şimdi neredeyiz?’’, “Nereye gitmek istiyoruz?’’, “Oraya nasıl gidebiliriz?’’ ve “Başa­rımızı nasıl değerlendiririz?” biçimindeki dört temel sorunun cevabı stratejik yö­netimin. kapsamını oluşturmaktadır.
Stratejik yönetim, örgütleri değişime yönlendiren ve istenen sonuçlara ulaşabil­mek için bir araya getirilen felsefe, yaklaşım, düşünce, kavramlar ve teknikleri uy­gulama süreci olarak da değerlendirilmektedir.

Stratejik Planlama – Stratejik Yöntem Farkı

Stratejik planlama, stratejik yönetimin bel kemiğini oluşturan temel bir süreçtir. Stratejik planlama, planın hazırlanmasıyla, stratejik yönetim de uygulama ve performans değerlendirmeyle ilişkilidir. Diğer bir ifadeyle stratejik planlama, stratejik yönetim sürecinin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Stratejik planların uygu­lanması ve elde edilen sonuçların değerlendirilmesiyle stratejik yönetim süreci ta­mamlanmaktadır. Bu bağlamda stratejik planlama en iyi stratejik kararların alınma­sına, stratejik yönetim ise planların uygulanması ve hedeflenen sonuçların elde edilmesine odaklanır.
Kamu yönetiminde stratejik planlama kavramını tercih eden ülkeler arasında ABD, Ingiltere, İrlanda, İsveç, Fransa, Avustralya, Yeni Zelanda bulunmaktadır. Ülkemizde de kamu yöne­timinde, stratejik yönetim yerine stratejik planlama kavramı kullanılmaktadır.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (KMYKK) ile stratejik planlama, kamu kurumları için zorunlu hâle getirilmiştir.

Büyükşehir Belediye Kanunu

10.07.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’yla büyükşehir belediyelerine stratejik plan hazırlama yükümlülüğü getirilmiştir.  Aynı Kanun’un 18/b. maddesiyle, büyükşehir belediye başkanma da “belediye­yi stratejik plana uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejileri­ni oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi hazırlamak ve uygulamak, be­lediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini belirlemek, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak” görevi verilmiştir. Ayrıca, 21. maddeye göre, büyükşehir belediyesinde genel sekreter ve yardımcılarının, hizmetlerin yürütülmesini mevzuat hükümlerine, belediyenin amaç ve politikaları­na, stratejik planına ve yıllık programlarına uygun olarak sağlama görevi bulun­maktadır.

İl Özel İdaresi Kanunu

22.2.2005 tarihinde kabul edilen 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’na göre, il özel idareleri de yerel yönetimler seçimlerinden sonra altı ay içinde stratejik plan hazır­lamak zorundadırlar.
Bu Kanun’un 10/a. maddesine göre, il genel meclisinin görev ve yetkileri ara­sında; “stratejik plan ile yatırım ve çalışma programlarını, il özel idaresi faaliyetle­rini ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve karara bağlamak” bulun­maktadır.
Kanun’un 26/a. maddesi uyarınca Encümen, “stratejik plan ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip il genel meclisine görüş bildirmek” zorundadır.
Vali, “il özel idaresini stratejik plana uygun olarak yönetmek, il özel idaresinin kurumsal stratejilerini oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi, il özel ida­resi faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini hazırlamak ve uygula­mak, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak” zorun­dadır.

Belediye Kanunu

Belediye Kanunu’nun 38/b. maddesinde belediye başkanmın görev ve yetkile­ri arasında; belediyeyi stratejik plana uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini hazırlamak ve uygulamak, iz­lemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak görevleri bulun­maktadır.

Faaliyet raporu; belediye veya il özel idaresinin, geçmiş bir yıl boyunca gerçekleştirdiği faaliyetleri içeren kapsamlı bir rapordur. Bu raporlar, yerel yönetimlerin paydaşları başta olmak üzere kamuoyuna, o belediye veya il özel idaresinin performansı ve faaliyetleri hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır.

Yerel Yönetimler İçin Uygun Görülen Stratejik Planlama Modeli

Modelin 3 temel öğesi bulunmaktadır. Bunlar:

1. Stratejik plan
2. Performans planı
3. Faaliyet raporudur.

Yerel Yönetimlerde Stratejik Planlama Süreci

Arkadaşlar unutmadan şunu da hatırlatayım alt da vediğim tabloyu ezberlemeye çalışın buradan soru geldiğinde genelde hazırlık aşamasında yapılan planlar nedir gibi soru geliyor aklınızda olsun.

Hazırlık Aşaması

Stratejik planlama süreci hazırlık dönemi ile başlar. Plan yapmak ve kuruluşu bu plan doğrultusunda yönetmek kuruluş yönetiminin ana işlevleri arasında olduğu için, üst yönetimin desteği ve yönlendirmesi, stratejik planlamanın vazgeçilmez koşuludur. Bu nedenle önce, il özel idaresinde vali ve belediyede belediye başkanı tarafından bir iç genelge ile çalışmaların başlatıldığı duyurulmalıdır.

Stratejik Analiz Aşaması

SWOT analizi İngilizce güçlü (streength), zayıf (weakness), fırsat (opportunity) ve tehdit (threat) kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur. Türkçede ZÜFT(zayıf, üstünlük, fırsat, tehdit) veya GZFT(güçlü, zayıf, fırsat, tehdit) analizi olarak da adlandırılmaktadır.
Dış ve iç çevre koşullarının analizini gerektiren bu süreçte kolaylığı nedeniyle en sık kullanılan yöntem SWOT analizidir.

Stratejik Plan Hazırlama Aşaması

Misyon “varoluş nedenimiz nedir?” sorusuna cevap verir. Misyon: Stratejik plan hazırlama aşamasında ilk önce il özel idaresi/belediye­nin misyonunun belirlenmesi gerekmektedir. Misyon örgütün varoluş nedenidir.

MİSYON ÖRNEKLERİ ( Önemli )

Tarih, kültür, turizm ve belediyecilik anlayışı ile imrenilen bir kent oluşturmaktır (Sivas Belediyesi 2007-2011 Stratejik Planı).

Yalova halkının yerel ve ortak nitelikteki ihtiyaçlarını; en verimli ve etkili biçimde karşılayarak; ilin sürdürülebilir gelişmesi ve halkın refah düzeyinin artması için çalışmaktır (Yalova İl Özel İdaresi 2007-2011 Stratejik Planı).

Beykoz’da, huzurlu ve kaliteli yaşamı öncü kamu hizmetleri ile sağlamak ve yürütmek (Beykoz Belediyesi 2010-2014 Stratejik Planı).

Vizyon ; “nereye gitmek ya da nerede olmak istiyoruz?” sorusuna cevap verir. Vizyon misyon ile birlikte il özel idaresinin/belediyenin stratejik pla­nı nın çatısını oluşturur. Örgütün gelecekte nerede olmak istediğini gösteren yol haritasıdır. Örgütün geniş kapsamlı amaçlarını içerir.

VİZYON ÖRNEKLERİ ( Önemli )

Uygarlıkların mirasını yaşatan, doğayı koruyan, bilgiyi esas alan yönetim anlayışıyla geleceğin İzmir’ini kuran çağdaş, güvenilir belediye olmak (İzmir Büyükşehir Belediyesi 2006-2017 Stratejik Planı).

Halkımızın yaşam alanlarını ve standartlarını çağdaş, teknolojik ve daha modern hâle getirerek Gaziantep’i uluslararası standartlardaki şehirler arasına taşımak (Gaziantep İl Özel İdaresi 2010-2014 Stratejik Planı).

Herkesin görmek ve yaşamak istediği bir dünya kenti olmak (Antalya Büyükşehir Belediyesi 2010-2014 Stratejik Planı).

Not; Arkadaşlar yukarıda verilen misyon ve vizyon örnekleri kitaptan alınmıştır ve soru geldiğinde bu örneklerden soru geliyor unutmayın.
Temel Değerler; “çalışmalarımıza temel oluşturan ilkeler nelerdir?” sorusuna cevap verir. Örgüt kültürünün parçaları olarak tanımlanabilecek değerler örgütün tüm çalışanlarına nüfus eden inançlar ve davranışlardır. Temel değerler; örgütün kimliğini, iş yapma biçimini, çalışma felsefesini ve personel arasındaki davranış biçimini gösterir.

Temel Değerler Örnekleri ( Önemli )

Hemşeri hukukunun korunması,

Sosyal yardımlaşma ve dayanışma,

Sürdürülebilir kalkınma ve çevreye duyarlılık,

Saydamlık ve hesap verilebilirlik,

Katılımcılık ve yerinden yönetim,

Dürüstlük ve takım ruhu,

Kalite ve öngörü.

Amaçlar ; “vizyonumuza ulaşmak için neler yapmalıyız?” sorusuna cevap verir. Stratejik plan hazırlama aşamasında misyon, vizyon ve temel değer­ler belirlendikten sonra sıra amaç ve hedeflerin belirlenmesine gelir. Amaç ve he­def uygulamada anlamları sıkça karıştırılan iki kavramdır. Amaçlar örgütün ulaş­mak istediği uzun dönemli genel sonuçlardır. Amaçlar ölçmeye dayalı olmayan, zaman sınırı belirtilmeyen genel ifadelerdir. Bu nedenle amaçlar, vizyona ulaşma­daki adımlar ya da vizyonun parçaları olarak da değerlendirilir.

AMAÇ ÖRNEKLERİ ( Önemli )

Kent ulaşımını çağdaş hâle getirmek (Mersin Büyükşehir Belediyesi 2010-2014 Stratejik Planı).

Kentsel estetik seviyeyi yükseltmek (Kayseri Büyükşehir Belediyesi 2007-2001 1 Stratejik Planı).

Ankara’nın tarihi ve kültürel mirasının bilimsel ve çağdaş yöntemlerle korunması (Ankara İl Özel İdaresi 2007-2011 Stratejik Planı).

Stratejiler ; İdarelerin/belediyelerin belirlediği amaç ve hedeflere na­sıl ulaşılacağını gösteren uygulamaya dönük hareket tarzıdır. Bir başka ifadeyle “nasıl?” sorusuna cevap arama sürecidir.
Örgütsel Faktörler ;

1. Örgüt Yapısı;Örgüt yapısı idarenin/belediyenin “fiziki yapısı” ve “sosyal yapı­sı” olmak üzere iki yapıdan oluşmaktadır. Fiziki yapı; örgütün bulunduğu yeri, yer­leşim düzenini, dekorasyonunu sosyal yapı ise örgütün büyüklüğünü, iş bölümü ve uzmanlık derecesini, bölümlere ayırmayı, emir-komuta ilişkilerini, merkezîleş­me derecesini kapsamaktadır.
2. Sistemler;Tüm sistemler gibi örgütler de çeşitli alt sistemlerden oluşur ve ken­dinden büyük bir üst sistemin de alt sistemi konumundadır.
3. Yönetim Biçimi;Valinin veya başkanın yönetim biçimi, hazırlanan stratejik planın idare/belediye çalışanları tarafından uygulanmasını etkileyen önemli bir faktördür.
4. Personel;Bir örgütün sosyal ve entelektüel sermayesi olarak nitelendirilen personelin; stratejik planların gerek hazırlanması gerekse uygulanmasındaki etkisi ve önemi tartışılmaz bir gerçektir.
5. Yetenekler;Yetenek, örgütlerin sahip oldukları kaynakları etkili biçimde koor­dine ederek amaçlarına ulaşmalarını sağlayacak beceri ve bilgi demeti olarak ta­nımlanabilir.
6. Örgüt Kültürü; Tüm çalışanlar tarafından kabul edilen inançlar, değerler ve düşünceler sistemidir. Örgüt faaliyetlerini biçimlendiren temel felsefe olarak da kabul edilebilir.

Stratejik Planın Denetim Aşaması

• İzleme ve Değerlendirme; Stratejik plan hazırlandıktan sonra uygulamaya ge­çer geçmez sürekli olarak izlenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir.
• Raporlama; İzleme ve değerlendirme sonunda rapor hazırlanması gelinen noktayı ortaya koymak açısından önemlidir.