Türkiye Ekonomisi Ders Notları Ünite 8

Türkiye Ekonomisi Ders Notları nın son ünitesine geldik sonunda ;

Ödemeler Dengesi, Dış Borçlar ve Döviz Piyasası

Planlı dönem olarak bilinen 1960’lı ve 70’li yıllarda Türkiye, ithal ikameci sanayi­leşme politikaları takip ederek; dünya ekonomileri ile bütünleşmesini 1980 yılına kadar geciktirmiştir.

Ödemeler Dengesi

Yıl içerisinde yabancı ülkelerle yapılan bütün ekonomik faaliyetler ödemeler bi­lançosuna (dengesine) kaydedilir.

Ödemeler Dengesi (Bilançosu): Belli bir süre içinde bir ekonominin yerleşikleri ile yabancılar oluşan ekonomik akımlara bağlı değerlerin, transfer ödemelerinin ve rezervlerde meydana gelen değişikliklerin sistematik ve muhasebe kayıtlarına uygun olarak tutulduğu istatistiki belgedir.

Ödemeler bilançosunda iki temel hesap türü bulunur;

1. Cari işlemler hesabı
2. Sermaye hesabıdır.

Denkleştirici özelliği olan resmi rezervler hesabı aracılığıy­la ödemeler bilançosunda denge sağlanır. Dalgalı kur sisteminde rezervlere daha az ihtiyaç duyulmaktadır.Türkiye’de ödemeler bilançosu verilerini Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası hazırlamaktadır.
Dünyada en fazla doğrudan yatırım çeken ülke ABD dir.
Osmanlı ilk dış borcunu 1854 yılında almıştır.
Cumhuriyet rejimi ilk dış borçlanmasını demiryollarının ve Haydarpaşa limanı­nın kamulaştırılmasını yapmak amacıyla yapmıştır.

Efektif kur; sadece nakit döviz işlemleri için geçerli kurdur. Döviz kuru ise efektif kurun aksine döviz cinsinden çek, senet, poliçe ve hazine bonosu gibi ödeme araçlarını da kapsamaktadır. Diğer ülke paralarına serbestçe ve kolaylıkla çevrilebilen dövizlere, konvertibl döviz ve yapılan bu işleme konvertibilite denir.

Bazı ülkeler, ekonomik iliş­kilerinin yoğunluğu, parasının saygınlığı ve istikrarı gibi nedenlerle ulusal paralarını başka bir ülkenin parasına tam anlamıyla bağlayabilmektedir. Bu uygulamaya tam dolarizasyon denmektedir.